HUDUS DELİLİ
Sözlükte “sonradan meydana gelmek” anlamında masdar olan hudûs, kelâm literatüründe Allah’ın varlığını kanıtlamak üzere başvurulan kozmolojik delillerden biri için kullanılan terim olarak bir varlığın, olayın, hatta bütünüyle evrenin mevcudiyetine yokluğun tekaddüm etmesi, bunların bir zamanlar yokken sonradan var olması olgusunu ifade eder. Bu şekilde sonradan meydana gelen, dolayısıyla yaratılmış olan şeye hâdis, onun yaratıcısına da muhdis denir. “Yokken meydana gelme durumu” anlamında isim, “sonradan meydana gelen, yeni olan” anlamında sıfat olarak hades kelimesine de kaynaklarda sıkça rastlanır (Lisânü’l-ʿArab, “ḥds̱” md.; Kāmus Tercümesi, I, 646). 1
Âlem bütün parçalarıyla hâdistir.
Her hâdis olanın bir muhdise ihtiyacı vardır.
O halde bu âlemin de bir muhdise ihtiyacı vardır ki, O da hâdis olmayan Allah’tır. 2
Tesbit edebildiğimize göre hudusa bir delil olarak ilk itiraz eden İbn Sîna (v. 428/1037) olmuştur. Fakat filozofun itirazı red değil tercih gayesini güder. Ona göre Allah’ın varlığına istidlal onun yaratıklarıyla (cisimlerin hadis oluşuyla) değil, "mevcud"un "imkân"ıyla olmalıdır. Hudus "zuafâ-i mütekellimîn"in tutunduğu bir delildir. Sıddîklar Rablerinin üzerine başka şeyleri şâhid getirmezler, bilakis bizzat Rablerini şahit tutarlar . İbn Sînâ bu sözleri imkân delilinin üstünlüğünü belirtmek için söyler. Sözleri, kendisinin sanki sofiyyenin keşfine meyyal olduğunu îma ediyorsa da öyle değildir. Ayrıca bu görüş Kur’an metoduna da muhaliftir. İbn Rüşd (v. 595/1198) delillerin metodları ve değerleri hakkında et’lif ettiği kitabında hudus ve hatta imkân delilini tenkid eder. Filozofun tenkidlerini iki noktada hulâsa etmek mümkündür: 1) Hudus delili bürhânî değildir, mukaddimeleri, içinden çıkılamıyacak bazı şüpheler taşır, 2) Halk tarafından anlaşılması zordur. İbn Rüşd birinci şık tenkidinde o kadar haklı sayılmaz. Kendisinin gerek hudus gerek imkân delilinin mukaddimeleri hakkında irad ettiği şüpheler kelâmcılarla filozoflar arasında zaten münakaşa konusu olan meselelerdir. Gazzâlî’nin (v. 505/1111) kıdem-i âlem meselesinde felâsifeyi tekfir edişinin öcünü, İbn Rüşd, hudus delilinden çıkarmaya çalışır. Hudus delilinin dayandığı üç önemli esastan biri cevherlerin arazlardan hâlî olamıyacağı idi. İbn Rüşd’ün buna itirazı kelime ve terim inceliklerinden öteye geçmez. Arazların hadis olduğu esası için de, müsellem değildir, çünkü müşahedemiz altında bulunan arazlar hâdis ise de semavî cisimlerdeki arazların hadis olması şüphelidir, diyor. Üçüncü esas olan, hâdislerden hâlî olmayan hadistir, mukaddimesine de itiraz eder. Görüldüğü üzere son iki mukaddime Allah’tan başka kadimin bulunmayışı fikrine bağlıdır. Bunun zaten filozofların fikrine uymadığı malûmdur. Filozofun tenkid noktalarından biri de, muhdes olan her şeyin bir muhdisi vardır, kaziyyesinin "kelâm sınaatındaki kuvvetin önüne geçemiyeceği bir şek" taşımasıdır Halbuki kendisi bilâhare Kur’an delilini takrir ederken "Âlem masnu’dur, onun bir Sânii vardır" der Bu iki kaziyye arasında kelime değişikliğinden başka ne fark var? İbn Rüşd’ün devir ve teselsül hakkındaki itirazları yukarıda geçmiştir (bk. s. 100,105). İbn Rüşd’ün ikinci şık itirazı, yani hudus delilinin, Kur’an delillerinin tabiatına aykırı olarak, herkes tarafından anlaşılamıyacak bir karakter taşıması iddiası doğrudur. Din, âlim, câhil her insana hitab ettiğine göre getirilecek deliller ve yapılacak izahlar herkesin acıyabileceği tarzda olmalıdır. Cevahir ve a’raz metoduna istinad eden hudus delili, kabul etmelidir ki, kelâm ilmi ile meşgul olan pek hususî bir kitleye hitabedebilir. İbn Teymiyye (v. 728/1328) de felâsife ve mütekellimîne ait delillerin Kur’an metoduna aykırı, lüzumsuz derecede teferruatlı ve gayri muvaffak olduğunu söyler. Ona göre mevzu zaten bedihî, zarurî ve bilinmesi fıtrîdir. Kur’an metodundan ayrılmaya ve teferruata düşmeye lüzum yoktur. İbn Teymiyye, sıfat bahsinden ötürü anlaşamadığı kelâmcılara itirazlarını daha çok bu zaviyeden yöneltir Mamafih, Minhâcu’s-sunne’de, isbât-i Bâri’e medar olan hudus-i âlem delilinin, vazıh olan Kur’an metodundan başka, kelâmcılar tarafından takrir edilen aklî mukaddimelerle de sabit olabileceğini kabul eder. Fakat bu ince şeyleri herkes bilemez. Bazıları aklî delillerle, bazıları da Kur’ân delilleriyle Rabbı tanımalıdır 3
Ne zaman ki (İbrâhîm'in) üzerini gece kapladı, bir yıldız gördü, “Bu imiş rabbim!” dedi. Derken batıverince [kaybolunca/görünmez olunca], “Ben öyle batanları [kaybolanları] sevmem” dedi. (En‘âm, 6/76)
KELAMIN KOZMOLOJİK ARGÜMANI
Kelam kozmolojik kanıtı iki öncülden oluşur. Craig, argümanın geliştirilmesinde müslüman felsefecilerin ve kelamcıların katkılarını takdir etmek adına argümanı ‘kelam kozmolojik kanıtı’ olarak isimlendirmiştir ve bu argümanın temel formunu şu şekilde ortaya koymuştur
1- Başlangıcı olan her şeyin bir nedeni vardır.
2- Alemin bir başlangıcı vardır.
3- Demek ki alemin varlığının bir nedeni vardır
İlk argüman, nedensellik ilkesinin sürekli tecrübelerimizle teyit edildiği şeklindeki basit gözlemden yola çıkar. İkinci argüman ise ilkine benzer bir şekilde hiçlikten hiçlik gelir şeklindeki temel ilkeye gönderme yapar. Hiçlik hiçbir şey içermediğine göre, bir şey yapma potansiyeline sahip değildir. O halde evren var olmaya başladıysa bu ilke doğrultusunda evrenin bir nedeni olmalıdır. Craig, sunduğu üçüncü argümanda ise hiçlikten gelmesine izin verilen tek şeyin neden evrenler olduğu sorusu üzerinde durur. Craig, bu prensibin bütün akli faaliyetlerde kullanılmasına rağmen evrenin kökeni sorusuna gelindiğinde neden geri planda bırakıldığını sorgulamaktadır. 1
Evren hiç yoktan (kendiliğinden) var olabilir mi? Fizikçi Lawrence Krauss’a göre olabilir. Lawrence Krauss ”hiç yoktan bir evren” isimli kitabında evrenin yokluktan kendiliğinden çıkabildiğini ve dolayısıyla “neden hiçbir şey değil de bir şeyler var?” sorusunu cevapladığını iddia ediyor/düşünüyor Kuantum mekaniğine göre vakum durumu gerçek anlamda boşluktan oluşmamaktadır ve bunun yerine geçici elektromanyetik dalgalar ile birden beliren ve kaybolan parçacıklar içermektedir. https://tr.wikipedia.org/wiki/Vakum_durumu
Bütün tarih boyunca başlangıcı olan her şeyin bir sebebinin olduğuna tanık olmuş olmamız, bu öncül için yeterli bir kanıt mıdır? Bazı ateistler durumun böyle olmadığını savunuyor. Onlara göre tarih boyunca başlangıcı olan her şeyin bir sebebi olduğunu gözlemlemiş olmamız, bunun hep böyle olduğu anlamına gelmez. Bu kişiler, ilk önermeyi inkar etmenin sezgilere aykırı olduğunu kabul etmekle birlikte sezgilerimize güvenemeyeceğimizi iddia ederler. Oysa bu kişiler “2+2=4” ve “Sonsuz tane çift sayı vardır” önermelerinin de sezgisel olarak doğru olduğunu gerçekten bilmiyorlar mı? Evet. “2+2=4” ifadesi sezgisel olarak doğrudur. Eğer bir kişi “Başlangıcı olan her şeyin bir sebebi vardır” Önermesini sırf “sezgisel olduğu için reddediyorlarsa “2+2=4” önermesini de reddetmelidir. Aksi takdirde kendisi ile çelişmiş olur. Eğer bir kişi sırf “Kelam Kozmolojik Argüman”ı kabul etmemek için aynı zamanda “2+2=4” önermesini de reddediyorsa varsın Kelam Kozmolojik Argümanı kabul etmesin. Eğer bir ateist “Başlangıcı olan her şeyin bir sebebi vardır” önermesine itiraz edecekse “Bu önerme sezgiseldir” demekten daha fazlasını söylemeliler.
Peki “Başlangıcı olan her şeyin bir sebebi vardır.” önermesini reddetmek için neden bilimi inkar etmek gerekiyor? Öncelikle bilimin temel yöntemi tümevarımdır. Tümevarım sonlu sayıda gözlem önermesinden, genel bir prensip çıkarma işlemidir. Mesela yaptığımız gözlemlerde iki ters yüklü parçacığın birbirini çektiğini defalarca gözlemledikten sonra, “Ters yüklü parçacıklar birbirini her zaman çeker” genel ilkesini çıkarımlarız. İşte bu işlem tümevarımdır. Bilim tümevarımla çalışır. Dolayısı ile tümevarım metodunun güvenirliği, bilimin güvenilirliğine eştir. Eğer ateist “Başlangıcı olan her şeyin bir sebebi vardır.” önermesini güvenilir bulmuyorsa/yanlış buluyorsa, tümevarımı yanlış buluyor demektir. Tümevarımı yanlış buluyor ise ona göre yarın ters yüklü parçacıkların birbirini çektiği iddiasının doğru olup olmayacağı belirsiz olur. Evrim teorisi dahil tüm bilimsel teoriler kuşku altında kalır.
Big Bang teorisi ortaya konmadan önce teistler mantıksal çıkarımlarla evrenin bir başlangıcı olması gerektiğini söylüyor ateist taraf ise sonsuzdan gelen bir evrenin mantıksız olmayacağını göstermeye çalışıyordu. Aslında bu öncül için hem matematiksel hem dolaylı bilimsel hem de doğrudan bilimsel kanıtlar vardır. Ben evrenin kökeni ile ilgili bilimsel kanıtları bu konuda yeterli bulduğum için diğer dolaylı bilimsel ispatlara ve mantıksal/matematiksel ispatlara değinmeyeceğim.
Evrenin başlangıcının olduğunun kanıtı, sürekli genişleyen bir evrende yaşıyor olduğumuzu söyleyen, artık inkarı mümkün gözükmeyen “Big Bang Teorisi”dir. Peki Big Bang Teorisi nedir? 1929 yılında California Mount Wilson gözlem evinde, Amerikalı astronom Edwin Hubble kullandığı dev teleskopla gökyüzünü incelerken, yıldızların, uzaklıklarına bağlı olarak kızıl renge doğru yaklaşan bir ışık yaydıklarını saptadı. Fizik kurallarına göre, gözlemin yapıldığı noktaya doğru hareket eden ışıkların tayfı mor yöne doğru, gözlemin yapıldığı noktadan uzaklaşan ışıkların tayfı da kızıl yöne doğru kayar. Hubble’ın gözlemleri sırasında ise yıldızların ışıklarında kızıla doğru bir kayma fark edilmişti. Yani yıldızlar bizden sürekli olarak uzaklaşmaktaydılar.
Hubble, çok geçmeden çok önemli bir şeyi daha keşfetti: Yıldızlar ve galaksiler sadece bizden değil, birbirlerinden de uzaklaşıyorlardı. Herşeyin birbirinden uzaklaştığı bir evren karşısında varılabilecek tek sonuç, evrenin her an “genişlemekte” olduğuydu. Evren genişlediğine göre, zaman içinde geriye doğru gidildiğinde evrenin tek bir noktadan başladığı ortaya çıkıyordu. İşte evrenin bir başlangıcı olduğunu söyleyen ve günümüzde inkarı pek mümkün olmayan bu teori “Big Bang Teorisi”dir.
Büyük Patlama Kuramı her ne kadar kendi başına yeterli bir ispat olsa bile evrenin bir başlangıcı olduğunu gösteren dolaylı yoldan ispat olan entropi yasasına da değinmek istiyorum. Bu yasayla, enerjinin, sürekli, daha çok kullanılabilir bir formdan daha az kullanılabilir bir yapıya doğru değiştiği söylenir. Kısacası, evrende düzensizlik sürekli artmaktadır ve bu tek yönlü tersinemez bir süreçtir. Eğer evren ezeli olsaydı, şimdi entropinin durmuş olması gerekirdi. Bunu şöyle özetleyebiliriz:
1- Evrendeki entropi geri çevrilemeyecek şekilde sürekli artmaktadır.
2- Buna göre evrende bir gün termodinamik denge oluşacak ve “ısı ölümü” yaşanacaktır.
Kısacası evren ebedi değildir, bir sonu vardır.
3- Sonsuz zamanda, evrende termodinamik dengeye gelinmesi ve hareketin durması gerekir.
4- Şu anda hareketin devam ettiğine tanıklık etmekteyiz.
5- Demek ki evren sonsuzdan (ezelden) beri yoktur, dolayısıyla evrenin bir başlangıcı vardır.
Daha önce de belirttiğimiz gibi evrenin bir başlangıcının olması demek, bir nevi Tanrının varlığının kanıtı anlamına geliyordu. Bu yüzden ateistler Big Bang’in felsefelerine vurduğu “başlangıç” darbesinden kurtulmak için çeşitli hipotezler öne sürdüler. Ancak bu hipotezlerin hiçbiri onları başlangıç sorunundan kurtaracak gibi gözükmüyor. Çünkü 2003 yılında üç önde gelen kozmolog Alexander Vilenkin, Alan Guth ve Arvind Borde’un yaptığı bir çalışma tarihi boyunca genişleyen bir evrenin her ne olursa olsun, içindeki yasalardan bağımsız bir şekilde, geçmişte sonsuz olamayacağını, aksine bir zaman ve mekan sınırına sahip olmak zorunda olduğunu (yani zamanda ve mekanda bir başlangıcı olduğunu) kanıtladılar. Çoklu evren senaryoları doğru olsa bile durum değişmez. Vilenkin’in tabiriyle “Bilim adamları kozmik başlangıç sorunuyla yüzleşmek zorundalar.”
Argümanımız tümdengelimsel bir argüman olduğu için 1. öncül (Başlangıcı olan her şeyin bir sebebi vardır) ve 2. öncül (evrenin bir başlangıcı vardır.) doğru ise “Evrenin varlığının kendisi dışında bir sebebi vardır” diyen sonuç önermesi de zorunlu olarak doğrudur. Yazımızda ilk iki önermenin zorunlu olarak doğru olduğunu gösterdik. Bu zorunlu olarak evrenin bir sebebi olduğu anlamına geliyor. Bu noktada evrenin bir sebebi olduğunu inkar etmek, mantık yasalarına aykırı bir fiil olacaktır. Şimdi evrenin sebebinin nasıl olması gerektiğini inceleyelim.
Evrenin sebebi şu şekilde olmalıdır.
1) Evrenin zamanda ve mekanda kesin bir başlangıcı olduğunu (bkz. BVG kuramı) belirtmiştik. Evrenin sebebi zamanı başlattığı için zamandan bağımsız olmalıdır.
2) Evrenin sebebi mekanı oluşturduğu için mekandan da bağımsız olmalıdır.
3) Madde mekanda yer kaplayan “şey” demektir. Mekanı başlatan mekanda yer kaplamadığı için maddeden farklı olmalıdır.
4) Zamandan bağımsız olduğu için bu sebep, değişmezdir.
5) Zamandan bağımsız ise, bu sebep, başlangıçsız ve sebepsiz olmalıdır
6) Bütün maddeyi, bütün enerjiyi, zamanı ve mekanı her hangi bir maddi illet olmaksızın yarattığı için tasavvur edilemez derecede üstün bir güçtür.
7) Ezeli bir failin zamansal bir etki yaratabilmesi için ancak ve ancak iradeli olması gerekir.
Ezeli bir sebebin zamansal bir etki yaratabilmesi için bu sebebin iradeli (seçim yapabilen) bir sebep olması gereklidir. Mekanik sebepler sonsuzdan beri gelerek bir anda aktif olmazlar. Eğer sebep, sonsuzdan beri varsa bu sebebin getireceği sonuçların da aynı şekilde ezelden beri gelmesi gerekirdi. William Lane Craig bu konuyu şöyle örneklendirir: “Suyun donmuş olmasının sebebi sıfır derecenin altında sıcaklığın olması ise, eğer derece de ezelden beri sıfır derecenin altındaysa; o zaman şu anda var olan herhangi bir su ezelden beri donmuş olurdu.” Eğer evrenin de sebebi bu şekilde bir mekanik işleyiş ise bu sebebin etkisinin de (evrenimizin) sonsuzdan beri var olması gerekirdi. Halbuki evrenin bir başlangıcı vardır. Bu da bizi diğer seçeneğe, yani kişisel yaratıcı ihtimaline götürür. Craig, bu hususta da şu örneği verir: Ezelden beri oturan bir adam, ayağa kalkmayı irade edebilir; böylece, ezeli olarak var olan bir failden, zamansal bir etki ortaya çıkabilir. Aslında failde değişimi gerektirmeyecek şekilde, fail ezelden zamansal bir etkiyi irade edebilir. Bütün bunlar evrenin varlığını izah etmede Tanrı açıklamasının “diğer mekanik sebepler”den daha başarılı olduğunu göstermektedir.
İtirazı “Evrenin olmadığı bir zaman yok, çünkü evrenden önce zaman yok.” şeklinde özetleyebiliriz.
CEVAP: Öncelikle zamandan bağımsız bir sebebin zamanı yarattığını düşünürsek buradaki sorun ortadan kalkar. Çünkü Evren sonsuz zamandan beri burada değil, zamanın başladığı andan beri burada. Zamanın olmadığı bir zaman yoktur ama zamanın olmadığı bir durum pekala söz konusu olabilir. Burada “zamanı oluşturan sebep nedir?” sorusu hala ortadadır. Bu noktada zamansızlığın düşünülümemesinden dolayı bazı kafa karışıklıkları olabilir. Nasıl ki 72 boyutlu varlıkları veya maddeden farklı bir şeyleri düşünemiyorsak, zamansızlığı da düşünemeyebiliriz. Fakat bu durum bize 72 boyutlu varlıkların, maddeden farklı bir şeylerin veya zamansızlığın olamayacağını göstermez.
İTİRAZ 2: ZAMANSIZLIKTA NEDENSELLİK İLKESİ GEÇERLİ MİDİR?Bu itirazda belirtilen şey, sebep-sonuç ilişkisinin zamana tabi olan varlıklar için geçerli olduğu, zamansızlıkta nedenselliğin olmayabileceği iddiasıdır.
CEVAP: Bu iddiaya Enis Doko’nun verdiği cevabı alıntılayalım: ”Öncelikle burada ilk sorulması gereken soru, neden nedensellik sadece zaman ve mekân içinde gerçekleşen bir şey olsun? Ateist eğer bu şekilde Kelam Kozmolojik Argüman’a saldıracaksa, nedenselliğin zaman mekanda sadece gerçekleşebilecek bir şey olması gerektiğini göstermesi lazım. Zira bu açık bir durum değildir. Dolayısı ile burada kanıt gösterme zorunluluğu bizim değil ateistin üstündedir. Bu kısım çok önemli.
Diğer taraftan ben gerçekten nedenselliğin zaman ve mekanda olabilecek bir şey olduğunu düşünmüyorum. Buna örnek olarak şöyle iki argüman verilebilir. Birincisi genel göreceliğin gösterildiği gibi zaman mekanın kendisi nedensel ilişkiye girer. Zaman-Mekan mesela madde tarafından bükülür, geometrisi değişir. Soru, zaman-mekan’ın kendisi zaman-mekan içinde midir? Tabi ki hayır… Dolayısı ile zaman mekan dışındaki şeyler de nedensel ilişkiye girebilir.
İkincisi şöyle bir düşünce deneyi yapılabilir. Bir zihne sahip bir varlık düşünün ki zamanın dışında. Bu zamansız varlık (ya da zamansız zihin) devamlı olarak Peter Pan’ı düşünüyor mesela. Bu elbette ki mümkündür, zihin mantıksal olarak mekânda olmak zorunda değildir, değişim yoksa zamanda da olmak zorunda değildir. Bu durumda Peter Pan nedensel olarak bu zihne bağlı olacaktır. Yani ortada bir nedensellik olacaktır. Buradan da göreceğimiz gibi nedensellik ilkesi zaman-mekanla alakası olmayan bir ilkedir. Zaman-mekan olmadan da nedensellik olabilir.
Zaten nedensellik bariz biçimde mekandan bağımsızdır, düşüncelerin mekanda mesela bir yeri yoktur(Düşüncenin koordinatından bahsetmek çok saçmadır). Ancak bunlar bariz biçimde zihin ve beyinle nedensel ilişkiye girerler.Aslında çoğu nedensel ilişkide zaman da pek rol oynamaz, zira neden ve sonuç eşzamanlı gerçekleşir. Kant bunun çok makul savunmasını yapmıştır. (Saf aklın eleştirisinde). Bu durumda kanta göre zaman hiç rol oynamaz, neden sonuç birbirine bağlıdırlar. Böyle bir nedensellik zaman dışında da rahatlıkla gerçekleşebilir. Neden ve sonucun zamansız olarak birbirine nedensel bağla bağlı olduğu rahatlıkla düşünülebilir.
Nitekim nedenselliğin zamanda olması gerektiği konusunda ısrar etsek bile bu sorun yaratmaz. (Yukarda verdiğim nedenlerden bu ısrar makul olmasa da). Çünkü Tanrı’nın kendisinin sonsuzdan beri zaman içinde olduğunu savunup (Zamanın sonsuz olması, onun içindeki olayların sonsuz olmasını gerektirmez. Bu sadece evren gibi mekanik yapılar için geçerlidir.), mekân-zamanı yarattığını söyleriz, ki Isaac Newton böyle düşünüyordu mesela. Hatta Tanrı’nın farklı bir meta-zamanda nedesel ilişkiye girdiğini söyleyebiliriz. Şurası çok önemli: Nedensel ilişkinin sadece zamanda var olabileceğini söylemek, yokluktan bir evren çıkacabileceğini söylemeye eş değildir. Eğer evrenin zamanda bir başlangıcı varsa, ve nedensellik sadece zaman’da oluyorsa o zaman diyeceğimiz şey, evrenin başka bir meta-zaman ya da zaman içinde bir nedeni vardır olacaktır. Kalam kozmolojik argümanın sadece sonu modifiye olacaktır.”
İTİRAZ: Bazı parçacıkların hiçlikten çıkıp sonra tekrar yok olduğu gözlemlenmiş.
CEVAP: İndeterminisit bir evrende yaşıyor olmamız, bu evrende nedensellik ilkesinin geçersiz olduğu anlamına gelmez. Kuantum vakumunun zaten evrenimizde var olan parçacıkları ortaya çıkarması, hiç bimediğimiz, evrenimizde hiç olmayan parçacıkları ortaya çıkarmaması, bu parçaların sebepsiz bir şekilde değil, sebebi belli olmayan bir şekilde ortaya çıktığını gösterir.
Bu konuda Ünlü Fizik Felsefecisi David Albert’ten ufak bir alıntı yapalım:“Boşluğun halleri, temel fiziksel maddelerin belirli kombinasyonlarıdır. Bu kombinasyonlardan bazılarının parçacıklara denk gelmesi bazılarının ise denk gelmemesi parmaklarımın bazı kombinasyonlarının yumruğa denk gelip bazılarının denk gelmemesinden daha gizemli değildir. Bu “alan”lar kendilerini yeniden sıralarken parçacıkların zamanla varlık haline girip çıkması, benim parmaklarım kendilerini sıralarken yumruğun zamanla varlık haline girip çıkmasından daha gizemli değildir. Ve bu ortaya çıkışların hiç birinin yoktan yaratılışla yakından uzaktan alakası yoktur. Krauss sonuna kadar yanlıştır, O’nun dini ve felsefi eleştirenleri iste kesinlikle haklıdır.” D.Albert, On the Origin of Everything
Dahası hiçlikten bir şeylerin çıktığı iddiası tamamen aldatmacadır. Söz konusu olan şey “var olan” enerjinin alınıp maddeye dönüşmesi, var olan maddenin de tekrar enerjiye çevrilmesinden başka bir şey değildir. Merak edenler için hiçlik diye bahsettikleri şeyin ölçülmüş görüntüleri: http://pmokeefe.blogspot.nl/2005/06/asymptotic-freedom-from-paradox-to.html
İTİRAZ: Zamanın A teorisinde argüman başarılı olsa bile zamanın B teorisinde böyle bir şey söz konusu değil. Nitekim zamanın B teorisi doğru ise değişim diye bir durum söz konusu olmayacağı için evrenin başlangıcı da söz konusu olmayacaktır. Yani bu durumda evrenin başlangıç noktası, kuzey kutup noktasının kuzeyi gibi olacaktır.
B teorisi eleştirisi ateistler tarafından süslü bir şekilde sunulan boş bir eleştiridir.
Son zamanlarda sık sık bunun sorulduğunu, konuşulduğunu duyuyoruz. “Zamanın b teorisi kelam argümanını çürütür mü?” “B teorisi kelamı çürütüyormuş” “kelam bitti artık” gibi şeyler sık sık dile getiriliyor.
Aslında bunun sebebi google’a “kelam kozmolojik argüman” yazıldığında ilk çıkan sitelerin ateistlere ait kelam argümanı eleştirileri olmasıdır. Dediğim gibi b teorisi eleştirisi ateistler tarafından süslü bir şekilde sunulan boş bir eleştiridir.
“Öncelikle evrende “tanrısal mükemmellikte” diyebileceğimiz bir düzen mevcut değil. “Entropi” dediğimiz düzensizlik sürekli artar (Termodinamiğin 2. Yasası). Düzensizliğin sürekli arttığını düşünürsek o kadar da mükemmel bir düzenin olduğunu savunmamız da mantıksızdır.”
Bir daha okuyun. Evet. Bu bir hassas ayar argümanı eleştirisi. Entropinin ne olduğunu bilmeyen biri için gayet “cool” ve “tatmin edici” bir cevap. Entropi yasasının ne olduğunu bilen birisi için ise “saçma ötesi” bir hassas ayar eleştirisi. Süslü sunulmuş, boş bir eleştiri.
Anladınız sanırım. B teorisi eleştirisi de tam olarak böyle bir şey. Süslü sunulmuş boş eleştiri.
Zamanın A teorisine göre zaman; gelecek, şimdi ve geçmişten oluşur. Bunların üçü de vardır. Gelecek zaman, şimdiki zaman olur ve sonra geçmiş zaman olur. Bu şekilde zamanın akışı esastır. Başka bir ifadeyle; gelecek henüz kararlaştırılmamıştır ve olasılıklarla doludur. Zaman geçtikçe bu olasılıklardan biri gerçekleşir. Geçmiş belirlenmiştir, şimdiki zaman ise geçmişle geleceğin buluştuğu o anlık noktadır. A zaman teorisini savunanlara göre her şey değişir.
Aslında çoğumuzun “zaman” derken kastettiği budur zaten.
B zaman teorisine göre, geçmiş ve gelecek eşit değerdedir. “Şimdi”nin ayrıcalıklı bir konumu yoktur. Önce ve sonra vardır. Hareket ve değişim yoktur. Zamanın B teorisini savunanlara göre, geçmiş ve gelecek eşittir. Zaman mekana indirgenebilir, yani zaman ve mekan eşittir. Bu teoriye göre, gelecek çoktan yazılmıştır, olacak olan olacaktır, olacaktan kaçınma çabalarımız başarısızlığa mahkumdur.
Tekrar okuyalım. “olacaktan kaçınma çabalarımız başarısızlığa mahkumdur.”
Yani zamanın B teorisine göre özgür irade yok. Olacak olan zaten olmuştur. Özgür irade yoksa yaptığımız hiçbir şey bizim elimizde değildir. B teorisini savunan ateistlere göre onların b teorisini savunmaları onların iradeleri değil. (B teorisi böyle demiyorum ama B teorisini kabul etmenin mantıksal sonucu bu diyorum.) Yani onlara göre insan (bu durumda kendileri de) bir makine gibi sadece kendilerine verileni işliyor. Makineler doğru bilgi üretmezler, sadece var olanı işlerler. Bu durumda “zamanın b teorisi doğru olan zaman teorisi” cümlesi kendi içinde iç çelişki barındırıyor. Çünkü özgür irade yoksa zaten doğru bilgiden söz edilemez.
Bu iç çelişki sadece eleştirinin başlangıcı. Hiç söz edilmeyebilirdi de.
“B teorisine göre değişim yok” dedik. Eğer değişim yoksa evrim nasıl gerçekleşti? B teorisine göre ilk hücre de diğer bütün canlılar da sonsuzdan beri vardı. Bu yazıyı okuduğunuz ekran sonsuzdan beri vardı B teorisine göre. Bu da çok ciddi ve eleştirilemez bir tasarım argümanı veriyor teistin eline. Zira hiçbir tasarım argümanı böyle bir durumu varsaymadan yola çıkıyordu. Böyle bir durumda ateist kelamı eleştirmek için çıktığı yolda, tasarım yüzünden Tanrıyı kabul etmek “zorunda” kalıyor.
B teorisine göre naturalist evrim de anlamını yitiriyor dedik. Bunu da not edin
.
B teorisinin doğru olabilmesi için mutlak eş zamanlılık gerekiyor. Mutlak eş zamanlılık ile mutlak değişim arasında sonsuz ihtimal olduğu söylenebilir. Sırf bu bakış açısı bile B teorisinin doğru olma ihtimalini “sonsuzda bir” durumuna getiriyor.
Eş zamanlılık ile alakalı olarak ateistler görelilik kuramı ile B teorisinin uyumlu olduğunu iddia ediyorlar. Hatta A teorisinin B teorisinin doğru olabilmesi için mutlak eş zamanlılık gerekiyor. Halbuki görelilik kuramının böyle bir iddiası yok. Dahası görelilik kuramına göre değişim var. Görelilik kuramının iddiası sadece “şimdi”nin kişiden kişiye değiştiğidir.
B teorisinin “şimdilik” aklıma gelen sorunları bunlar.
Şimdi ben size “Aslında ben yokum. Bu yazılar da yok. Her şey rüya” dersem, bunun aksini ispatlayamazsınız. Rüyada olmadığınızı ispatlayamazsınız. Ama her şey rüyaymış gibi de yaşamazsınız. Bu konu da öyle. Zaten hiçbir şey kesin olarak ispatlanamaz. Zihnimiz bu imkansıza yakın olayları eler. Tıpkı B teorisini, bu yazının bilinç ürünü olmayıp benim rastgele tuşlara basarak oluşturduğum ihtimalini ve şu anda aslında rüyada olma ihtimalinizi elediği gibi.
“B teorisini çoğu felsefeci kabul ediyor” diyorlar. Tüm filozoflara sormadım. Bunu iddia eden kişilerin de sorduğunu sanmıyorum. Ayrıca bunu iddia eden kişiler felsefeyi çok seviyorlarsa latincede “appeal to authority” dediğimiz mantık hatasını yaptıklarının farkındadırlar. 2
Yapmış olduğumuz derleme çalışmasında Hudus delili ve Kelamın kozmolojik argümanını ve getirilen eleştirilere cevapları sizlere paylaştık
Kelamın kozmolojik argümanlarını ( imkan delili leibnizci kozmolojik argüman hudus delili kozmolojik kelam argümanı) birlikte değerlendirerek argümanların daha sağlam ve geçerli olduğunu görebilirsiniz
İmkan delili ve Leibnizci argüman yazımızı tavsiye ederiz
Konu ile ilgili video oynatma listesi için bakabilirsiniz
Ayrıca kanakları okuyarak daha fazla bilgi edine bilirsiniz
Derleme ve Araştırma
MUSTAFA ALİ UÇAR
KAYNAKLAR
HUDUS DELİLİ
KELAMIN KOZMOLOJİK ARGÜMANI
sayfa 85
https://www.canertaslaman.com/wp-content/uploads/2019/09/AllahFelsefeveBilim_13.08.2012.pdf Sayfa 145